De foto boven dit artikel is de cover van het huidige nummer van Drinks Business. Als je het over wijn en klimaat hebt, heb je over Miguel Torres Sr. Bodega Torres besteedt al sinds jaar en dag 2,5 miljoen Euro per jaar om minder energie te verbruiken. En sinds een paar jaar vangt het bedrijf in al zijn wineries de CO2 op. Nu, anno 2020, is Sr. een regelrechte fan van Greta Thunberg. Het klimaat en vooral het behoud van het klimaat is zijn focus. Vandaar dat Winebusiness.nl nog een keer het artikel herhaalt van alle klimaatactiviteiten van Torres. Deze zijn anno 2020 uitgebreid, maar reizen is nu onmogelijk. Op een later tijdstip zullen we daarover verhalen. Ook over het 150-jarige bestaan van de winery, de viering is uitgesteld tot 2021.
Het artikel uit 2017:
‘Het was Al Gore’s film ‘an inconvenient truth’ die mij ertoe bracht iets te willen met de CO2 uitstoot van mijn eigen bedrijf.’ Aan het woord is Miquel Torres Sr., CEO van Bodega Torres. De eigenaar van de gelijknamige ruim honderdtwintigjaar oude wijnbodega bedoelt dit niet grappig, hij is bloedserieus. Wat hij hiermee wil zeggen? Hij wil zijn wijnbedrijven zodanig aanpassen dat er geen CO2-uitstoot meer is. Hij heeft het over klimaatverandering, wijnbouw en broeikasgassen.
Wijnbedrijven hebben met twee zaken te maken. Enerzijds stoten ze zelf CO2 uit die de opwarming van de aarde veroorzaakt en ten tweede moeten ze omgaan met de stijging van de temperatuur door die opwarming van de aarde die de wijnbouw beïnvloedt. Ook gaan wijnbedrijven, net zoals alle andere bedrijven, zoveel mogelijk over op alternatieve energiebronnen. We hebben het hier over een drietrapsraket: duurzaam, milieuvriendelijk en gericht op een betere (klimaat) toekomst. Torres is concreet, het bedrijf wil in 2020 30% minder CO2 uitstoot dan nu.
Stijgende temperaturen
Temperatuur is de belangrijkste factor voor de groei van de druivenplant en de productie van druiven. Opwarming van het klimaat heeft directe gevolgen voor de groei en productie van de druivenplant. Hij loopt vroeger uit, bloeit eerder en de druiven bereiken eerder het gewenste suikergehalte. Maar het suikergehalte alleen is niet afdoende voor rijping van de druiven. Door te hoge temperaturen moeten druiven eerder geoogst worden. Dan is de zogenaamde fysiologische rijping nog niet voltooid. Druiven met een gemis aan fysiologische rijpheid hebben stroeve taninnes, terwijl bij druiven met meer rijpheid de taninnes milder zijn. Bij de juiste rijping krijgt men zachtere taninnes en een wijn met meer body en volheid.
De wijnoogst van 2017 is de kleinste sinds meer dan 50 jaar volgens het OIV (Office Internationale de la Vigne et du Vin). De totale wereldwijde productie is gezakt van 268.8 naar 246,7 miljoen hectoliter, een daling van 8.2% vergeleken met 2016. Vooral in Europa werd beduidend minder geproduceerd: -23% in Italië, -19% in Frankrijk en -15% in Spanje.
Het broeikaseffect wordt door wetenschappers verantwoordelijk geacht voor de stijging van het klimaat. De gevolgen zijn velerlei en zijn grofweg samen te vatten tot: er is een trend van meer warme dagen en minder koude dagen, de neerslag is in sommige gebieden heftiger. De luchtvochtigheid stijgt. In noordelijk Europa neemt de neerslag toe, in zuidelijk Europa neemt de droogte toe. Ook- of juist – wijngebieden hebben er last van. Frankrijk heeft al een paar jaar achter de rug met veel klimaathinder vooral in de Loire, Bourgogne en Beaujolais.
In de Pénedes in het Catalonië van de familia Torres hebben ze last van droogte. Midden in de politieke Catalaanse onrust organiseert het wijnhuis daarom een seminar voor journalisten uit binnen- en buitenland om te laten zien wat voor oplossingen ze in de planning hebben voor de stijgende hitte. Én wat ze zelf willen doen aan de CO2 uitstoot. ‘Op dit moment hebben we een stijging ten opzichte van dertig jaar geleden van 1 graad en dat kunnen we aan. Maar we moeten kijken naar de toekomst, in het geval het nog verder gaat stijgen.’ zegt Torres sr.
Een dag eerder leidt International Director Communications Chris Kammüllerme me rond bij het kloostergebouw van de winery Milmanda. ‘Dat hitte weleens een probleem voor druiven kan zijn, had Torres Sr. al vroeg in de gaten. Torres Sr. wilde heel graag een winery in de hoger gelegen gebieden in Conca de Barbera – een van de appellations van de Penedes. Zijn vader zag dat toen niet zitten. Sr. heeft uiteindelijk met eigen geld Milmanda gekocht. Maar hij deed dat toen al omdat hij wijngaarden wilde daar waar het koeler was.’ Voor het kloostergebouw is het dan een drukte van jewelste met Amerikaanse retailers die zoals vroeger druiven met de voeten treden. De drukte nu is apart hier, want de stilte en het uitzicht zijn hier fenomenaal. Milmanda ligt op ongeveer tweeënhalf uur rijden van Barcelona. Kammüller rijdt me een stukje verder naar de ommuurde wijngaard van Grans Muralles. Grans Muralles, letterlijk ‘grote muren’, is een verwijzing naar de muren die het klooster van Poblet moesten beschermen. Deze topwijn van Torres is ook afkomstig uit het relatief onbekende subgebied DO Conca de Barberà in Catalunya. De wijn is een blend van de bekende Spaanse druiven Garnacha, Cariñena en Monastrell aangevuld met de inheemse soorten Garró en Samsó.
Klimaat
‘Increasing temperatures mean the grape harvest is earlier every year, which could come to affect the quality of the wines and even alter the vine-growing map’, Aldus Torres Sr. Door het anders inrichten van de wijngaard en meer bladgroei kun je de druiven al beschermen tegen de hitte, maar Torres Sr. kwam op een ander idee.
Torres wilde proberen oude druivenrassen terug te halen die de phylloxera – i.e. een plantenziekte aan het eind van de 19e eeuw die in meerdere landen verwoestend heeft uitgehaald en oogsten volledig heeft vernietigd – overleefden. Dat deze nog zouden bestaan was de vaste overtuiging van Professor Boubals van de Universiteit van Montpellier waar Miguel Torres Sr. een jaar heeft gestudeerd. Het bedrijf ging advertenties plaatsen in de lokale en regionale media om boeren op te roepen in contact te treden met Bodega Torres als ze wijnstokken zouden tegenkomen die ze niet konden identificeren.
Op dit moment – dertig jaar later – heeft Bodega Torres 50 Catalaanse variëteiten gevonden die de phylloxera hebben overleefd, maar daarna gewoon vergeten zijn. Zes daarvan zijn oenologisch interessant en geregistreerd bij het Ministerie van Landbouw. Er is een hoop werk aan vooraf gegaan. Eerst het zoeken, daarna de ampelografische identificatie gevolgd door een DNA analyse en een proces om virus vrije stekken te kweken. Daarna in-vitro en in een kas opvoeden gevolgd door het planten in een wijngaard. Monnikenwerk.
Uiteindelijk heeft Bodega Torres er 6 overgehouden, waaronder de eerder genoemde Garró en Samsó die een plek hebben gekregen in de assemblage van de Grans Muralles. Er is géén DNA-match met andere variëteiten gevonden en ook onderzoek met microsatellieten heeft niet geleid tot een match. Die zekerheid is praktisch 100%. De zes variëteiten hebben de naam van het stadje gekregen waar ze zijn gevonden. Torres vindt het enorm belangrijk dat deze zes – afgezien van de oenologische potentie – ook veel beter tegen hitte en droogte kunnen. Deze rassen komen waarschijnlijk uit de middeleeuwen toen het veel warmer in Europa was.
De eerste jaartallen van deze Catalaanse variëteiten zijn nu gebotteld en de vooruitzichten zijn veelbelovend. Daarnaast legt het wijnhuis wijngaarden aan op grote hoogtes – zelfs op 1.000 meter in de Pyreneeën – om te experimenteren met wijnbouw in koelere omstandigheden.
De meeste druivenplanten van Torres zijn geleid op de zgn. Guyot manier. Twee armen van de wijnstok zijn op schouderhoogte geleid waar de trossen naar beneden zullen gaan hangen. Torres Sr. is ervan overtuigd dat ze op termijn op ongeleide stokken moeten overgaan (Gobelet). De dan wild woekerende bladeren zullen de druiven beschermen tegen warmte en zonnestralen.
Nieuwe energiebronnen
Bodega Torres besteedt al sinds jaar en dag 2,5 miljoen Euro per jaar om minder energie te verbruiken. Zo zijn wineries van Torres in Spanje, Chili en Amerika voorzien van zonnepanelen om zo zelfstandig mogelijk in de energiebehoefte te voorzien. Ook zijn zgn. Peltier Plates geïnstalleerd, die warmte omzetten in elektriciteit.
Windturbines worden gebruikt om elektriciteit op te wekken en ‘floating solars’ om gebruik van water te minimaliseren. Restafval wordt verwerkt tot brandstof en al het gebruikte water wordt gefilterd en hergebruikt. En om de biodiversiteit te bevorderen worden veel bomen aangeplant.
Ook het natuurlijke afval wordt verantwoord ingezet. Pyrolyse is een proces waarbij organisch materiaal wordt ontleed door het te verhitten tot hoge temperaturen zonder dat er zuurstof bij kan komen, waardoor grote moleculen worden afgebroken tot kleinere. Zo wordt houtskool gemaakt. Houtskool werk als langzame kunstmest die hogere koolstofreserves toestaat en daardoor verbetert het vasthouden van water. Interessante optie in verband met de droogte van het terroir.
Begin dit jaar is Torres voor de derde maal – eerder in 2010 en 2015 – uitgeroepen tot Most Admired Wine Brand door een jury van Drinks Business. Deze lijst van vijftig wijnhuizen wordt geselecteerd op basis van consistentie en kwaliteitsverbetering. In de jury zitten alleen wineprofessionals als Masters of Wine, journalisten, wijnkopers en opleiders. De top van de wereld staat in deze lijst: bijv. Mouton Rothschild op 41 en Haut-Brion op 21. Penfolds verdrong Torres vorig jaar naar plaats 2, het Australische bedrijf staat nu op nummer 3. De Honorary Doctor, Torres sr. kreeg deze titel in 2016 van de Universitat Rovira i Virgili, is er blij mee en terecht. Met Miguel jr. en Mireia is de voortzetting van het bedrijf in goede handen, zij draaien al lang mee.
CO2
Met al de bovenstaande maatregelen is het bedrijf behoorlijk milieuvriendelijk. Maar dat is nog niet alles. Ook de CO2-uitstoot moet omlaag. Een stap in de richting van minder CO2-uitstoot is het gebruik maken van lichte verpakkingsmaterialen. Transport door gewicht in trucks zorgt namelijk voor de grootste CO2-uitstoot. Daarmee is Torres er nog niet. De eigen CO2-uitstoot moet aangepakt worden: ieder jaar vergist de Bodega Torres 35.000 ton druiven wat leidt tot 2.600 ton CO2. Het bedrijf is in samenwerking met universiteiten en bedrijven gespecialiseerd in de uitstoot van CO2 op zoek gegaan naar manieren om CO2 op te vangen en er daarna te benutten.
Zo kunnen algen bijvoorbeeld de vrijgekomen CO2 opzuigen samen met gebruikt water. Deze biomassa wordt als mest gebruikt worden of levert energie middels de biomassa ketel. Daarnaast wordt vrijgekomen CO2 gebruikt als energiebron in kassen. Uit onderzoek is gebleken dat gewassen er sneller door groeien. Op het terrein bij de bodega staan nu 2 experimentele kassen waarmee e.e.a. ter plekke wordt aangetoond. Wat blijkt: de gewassen groeien idd sneller na toediening van CO2.
Via diverse methoden wordt CO2 in testsituaties omgezet in methaan. Een veelbelovende techniek om directe uitstoot te voorkomen. Het transformeren van CO2 in methaan is veelbelovend omdat het CO2 verbruikt zonder het te produceren. CO2 kan ook dienen als basis voor de synthese van diverse organische verbindingen als bijv. oplosmiddelen die gebruikt worden in verfindustrie.
Al deze maatregelen worden nu getest en de verwachting is dat het streven om in 2020 30% minder uitstoot te hebben, gaat lukken.
Natuur
Als je aan Miguel Torres Sr, vraagt wat het meest belangrijk voor hem is, dan is dat naast de wijn de natuur. ‘I want my children’s children to live in a beautiful world and we have to take care of that’. Torres sr. hoopt nog bij leven en welzijn mee te maken dat de CO2 uitstoot van zijn bedrijf aanzienlijk omlaag is gebracht ‘than you can drink a glass of wine because it is good for the climate.’ Voor wie Torres sr. ooit zelf heeft ontmoet, weet dat dit geen toneelspel of opgelegd gedrag is. Hij is al zijn hele leven bezig met het klimaat.
Charlotte van Zummeren
Bodega Torres in een voorbeeld van ‘wie het grote niet eert, is het kleine niet weert’. Bodega Torres maakt instappers die wereldwijd gedronken worden als de Viňa Sol en Sangre del Toro. Deze wijnen hebben jaar in jaar uit een constante kwaliteit. Het bedrijf heeft 2.000 eigen hectares, maar koopt ook druiven van partners met wie ze nauw samenwerken. Trots zijn ze op hun lidmaatschap van de Primum Familiae Vini, dat Miquel Torres in 1993 oprichtte met Robert Drouhin. Hierin zitten 12 familiebedrijven als o.a. Mouton Rothschild, Egon Müller, Hugel, Pol Roger en Vega Sicilia. Kwaliteitshuizen, stuk voor stuk. Naast de big sellers maakt Torres ook wijnen als Mas de la Plana, Salmos, Purgatori, Perpetual, Milmanda, Fransola, Gran Muralles, Waltraud en Natureo, de laag alcohol wijnen van 0,5%. Dit zijn allen kwaliteitswijnen en/of terroirwijnen.
Bodega Torres is een wijnhuis dat maar liefst 1300 mensen in dienst heeft, over de hele wereld exporteert en een jaarlijkse omzet heeft van een slordige 260 miljoen Euro. Torres heeft bodegas in 5 streken in Spanje en een Bodega in Urico in Chili. Zus Marimar Torres bezit een winery in Russian River Valley., Sonoma, Californië. Dat is een van de koelste gebieden van Californië. Ook zij ging bewust op zoek naar een cool-climate region.
De wijnen van bodega Torres worden in Nederland geïmporteerd door Walraven | Sax en via o.a. Gall & Gall verkocht.
