Frank Smulders MW heeft een Spaans klimaat uitgezocht voor zijn eerste dag van de drie daagse Spanje cursus. In februari gaf Smulders al een diepte inkijk in de Spaanse wijn met producenten als Vina Tondonia en Recaredo. Deze keer gaat hij zelf voor in een uitgebreide kennismaking met het wijnland Spanje. Jenny van Lieshout, voorheen werkzaam bij Gramona en nu zelfstandig opererend, assisteert hem daarbij. Een tiental geïnteresseerden uit o.a. wijnhandel en gastronomie
zijn op de zonovergoten zondag 5 juni naar Kockengen gekomen om in de chique geoutilleerde Meetinglodge, waar overigens ook de Nederlandse Diploma Course wordt gegeven, met Smulders de Spaanse diepte in te gaan.
Spanje is het niet het beste wijnland ter wereld, zo start Smulders zijn betoog, maar wel een interessant wijnland. Als inkoper, docent en consultant kwam en komt Smulders er regelmatig. Op het terrein Spaanse wijnkennis is er in Nederland nog wel een achterstand. Dat ligt ook aan Spanje die op gebied van wijneducatie aan buitenlanders niet zo actief is als bijv. Frankrijk om maar een dwarsstraat te noemen. Jerez heeft wel het Certified Sherry Educator programma voor professionals, Rioja is daarmee bezig en Smulders zelf is gevraagd om ambassadeur voor Cava te worden.
Het land is wél een groot wijnland met 1 miljoen hectare wijngaarden, een achtste van de totale wereldoppervlakte. Èn het land is in beweging. Wat laat misschien, maar dat heeft zijn oorzaken. Spanje is sinds 1986 lid van de EU en een democratie sinds 1978. Daarvoor had het land lang te lijden on der de dictatuur van Franco die de Spaanse wijnwereld in een isolement dwong met o.a. gedwongen urbanisatie. Spanje maakte wel wijn, maar had niet echt een wijncultuur zoals in Frankrijk waar wijn een substantieel onderdeel van de lands cultuur is. Ook waren de wijnmakers ouderwets, ´wijn is rood en ligt op hout´ is lang het adagium geweest en dit terug te vinden in de wetgeving met de toevoeging Crianza, Reserva en Gran Reserva, die enkel over (hout) opvoeding gaan en niet over kwaliteit.
Diversiteit
Toen de subsidiepotten van de EU werden aangesproken, leidde dit in eerste instantie tot het uitbundig aanplanten van wijngaarden, waarna het land zo´n beetje omkwam in zijn eigen wijn. Traditiegetrouw kent Spanje meer druivenboeren dan wijnproducenten en de eersten konden de druiven niet meer kwijt. Aan dat aanplanten kwam een einde en een jongere generatie wijnmakers wilden vervolgens zelf wijn maken ipv druiven telen. Dit was de eerste aanzet tot beweging in het wijnland. Hoewel de financiële crisis van het afgelopen decennium diepe sporen naliet in de Spaanse wijnwereld. De jaarlijkse Spaanse wijnconsumptie daalde naar 11 liter per jaar, de helft van wat wij hier drinken. Inmiddels is de rust terug en komt Spanje meer toe aan diversiteit. Niet alleen rood op hout, ook wit en lokale druivenrassen.
Op klimaatgebied heeft Spanje 48 klimaten – raar, maar waar – en het hete binnenland ligt op hoogte: tussen de 500 en 600 meter en dat is van invloed op de wijnbouw. De hoogste kwalificatie in de wijnwetgeving DOCa bezitten Priorat – met 1800 hectare een klein wijngebied – en Rioja, met 62.000 het één na grootste wijngebied. Ribera del Duero streeft nog niet naar deze status. 400.000 hectares liggen onder irrigatie en 54.000 hectares zijn organisch. De afwijkende individuele D.O. Vino de Pago is aan 14 wineries toegekend. Dit gebeurt als er een D.O. ontbreekt of niet functioneert. Er zijn 90 D.O. ’s wat voor zo’n groot wijnland weinig is. Hoewel het land het grootste wijngaardareaal heeft, zijn de opbrengsten laag. Op het gebied van productie staat Spanje niet op één, maar in de top vijf.
Druiven
Temporanillo heeft garnacha van zijn leidende positie verdrongen, feitelijk hebben ze stuivertje gewissseld. Garnache is oxidatiegevoelig en de wijnproducenten gaven de voorkeur aan tempranillo, een druif die hout makkelijker verdraagt. ‘Wijn is rood en ligt op hout’, gaat nog voor velen op. Bij wit gaat de airen in La Mancha nog aan de leiding, gevolgd door cayetana blanca, viura en palomino.
Cava
Deze dag focust Smulders zich op Cava en sherry. De D.O. Cava slaat op niet op één gebied, hoewel de meesten uit de Penedes komen. Dit is historisch zo gegroeid doordat na phylloxera ramp in Frankrijk, inkopers voor rood naar Rioja gingen en voor wit – voor Champagne – naar de Penedes. De oudste cava producent komt dan ook uit 1871, het tijdstip van de plantenepidemie. De wetgeving geeft minimaal negen maanden op de lees aan en voor Reserva en Gran Reserva resp. 15 en 30 maanden. De productie is net zo hoog als in de champagne en met o.a. Recaredo en Gramona is er genoeg kwaliteit te vinden.
Onder de D.O. Cava vallen 32.00 hectares en dat is beduidend meer dan Jerez met 7.000 hectares, 25 jaar geleden was dat nog 25.000 hectaren. Totale ineenstorting doordat het product minder populair werd in grote afneemlanden als Engeland en Nederland én door nationalisatie. Het is nog steeds een kwaliteitsstreek, maar ze hebben het niet makkelijk. De karakteristieke flor geeft een bijzondere smaak als Fino’s en Manzanilla’s die nergens geëvenaard wordt. De angst dat ze een ‘niche’ streek net zoals de Jura is wel degelijk aanwezig.
Smulders laat bij deze intro’s cava’s proeven van Raventos i Blanc en Gramona uit de Penedes en één uit de Rioja: Muga. Bij de sherry’s komen er mooie producten van o.a. Bodega Tradicion en Juan Pinero. Wat hierboven is beschreven, was slechts het ochtendprogramma. ’s Middags stonden witte wijnen op het programma. Intensief en inhoudelijk sterk, dat zijn de trefwoorden van deze try-out die Smulders hopelijk een definitief vervolg gaat geven. Want hoe je het ook wendt of keert, voor verdieping in de wijn moet je bij Smulders MW wezen.
Charlotte van Zummeren
